Misbruik van Leegstand: een schade voor de stad.
Als reactie op het kraakverbod schreef de Vrije Ruimte onderstaand artikel. Een korte versie van dit artikel verscheen op 29 september 2008 in Het Parool
Opnieuw dreigt politiek Den Haag met een kraakverbod. Als gevolg daarvan zullen niet alleen de krakers, maar ook de bestuurders met lede ogen moeten aanzien hoe de volop aanwezig leegstaande ruimte in de stad het exclusieve domein wordt van speculatieve vastgoedontwikkelaars en louche anti-kraakbureau’s.
En dat op een moment dat wethouder Van Poelgeest ernaar streeft dat er jaarlijks 100 á 150 woon- en werkpanden voor kunstenaars bijkomen. De huidige misbruik van de leegstand kan de wethouder met de 2,5 miljoen die het voor dit voornemen ter beschikking stelt, ook niet oplossen. Met een kraakverbod verdwijnt elk drukmiddel om eigenaren hun leegstaande bezit te laten verkopen of verhuren. Het wetsvoorstel is met een boete van 7500 euro voor leegstand lachwekkend en met een enkele kraakwacht staan gebouwen nog steeds vrijwel geheel leeg. De leegstand van meer dan 1,2 miljoen aan vierkante meter in en rond Amsterdam dreigt wettelijke bescherming te krijgen.
Een Amsterdams offensief tegen de Haagse plannen is op zijn plaats, want de aantrekkingskracht van de grote steden in het algemeen en die van Amsterdam in het bijzonder staat op het spel. Door een groot tekort aan betaalbare woon- en werkruimte is het voor nieuwkomers bijna onmogelijk om een plek in de stad te bemachtigen. Jonge ondernemers die een eigen bedrijf in de stad willen opzetten lopen tegen de hoge marktprijzen aan. De ruimte in grote steden als Amsterdam, Den Haag en Utrecht is zo schaars dat de prijzen de pan uit rijzen.
Maar de toestroom van jonge mensen is een belangrijke bron van creativiteit. Nieuwe ontwikkelingen worden op gang gebracht door degenen die (nog) weinig te verliezen hebben.
Wie deze input veronachtzaamt tekent uiteindelijk het doodvonnis van het creatieve en culturele klimaat, en volgens velen ook van de economische dynamiek in de stad.
In de afgelopen decennia heeft de kraakbeweging een grote rol gespeeld bij het onderdak brengen van tienduizenden nieuwkomers in Amsterdam. Maar waar Amsterdam jarenlang de absolute kraakhoofdstad van Nederland, ja zelfs van Europa was, is de kraakbeweging inmiddels in de verdrukking geraakt. In een toelichting op het wetsontwerp doen CDA, VVD en CU het voorkomen alsof de krakers nog altijd een permanente bedreiging van de rechtsorde zijn. En ze zouden ook nog allemaal in een kasteeltje met uitzicht op de gracht wonen. Hoe anders is de realiteit. De weinige overgebleven kraakpanden zijn vaak in erbarmelijke staat en ver van het stadscentrum verwijderd. Het grootste deel van de in Nederland actieve krakers heeft zich allang van Amsterdam afgekeerd.
Toch is de leegstand in Amsterdam groter dan ooit. Rondom de oude stad staan honderdduizenden vierkante meters jaren achter elkaar leeg in onverhuurbare gebouwen. Met deze kantoren wordt gespeculeerd omdat de bezetting van de grond waar ze op staan uiteindelijk meer oplevert dan het mislopen van de huurinkomsten. In de tussentijd worden anti-kraakbureau’s ingeschakeld die er een paar mensen inzetten waar er vaak door tientallen meer gebruik van zou kunnen worden gemaakt. Deze a-sociale praktijk heeft in de afgelopen jaren een hoge vlucht genomen. En wie dacht dat met een verbod op kraken ook de anti-kraakbureau’s van het toneel zouden verdwijnen, komt van een kouwe kermis thuis. Het inschakelen van een anti-kraakbureau is ook na een eventueel kraakverbod vele malen goedkoper dan het inhuren van een reguliere bewakingsdienst.
Speculanten en anti-kraakbureau’s zijn de enigen die profijt hebben van de leegstand. Het gemeentebestuur heeft dan ook snel gereedschap nodig om aan deze wantoestand een einde te maken. Verhoog de boete voor leegstand tot minimaal 75.000 voor kleine panden en tot 750.000 euro voor grote panden. Dan kan het een drukmiddel worden om eigenaar tot verhuur of verkoop aan te zetten, bijvoorbeeld ten behoeve van broedplaatsen. Leg daarnaast vast dat er alleen bij minimaal één bewoner of bedrijf per 50 m2 sprake is van gebruik; dat voorkomt nepgebruik door anti-kraakbureau’s. Dan bestrijdt je de leegstand echt, want dat is in het huidige wetsvoorstel niet het geval.
Een stad heeft vrije ruimte nodig; niet alleen om een bepaalde economische en culturele dynamiek op gang te houden, ook omdat het een plezierig leefklimaat creëert waar mensen zich betrokken voelen bij hun omgeving.
De belangen van de krakers en het gemeentebestuur zijn nog nooit zover overeengekomen. De behoefte aan vrije ruimte in een stad als Amsterdam is groter dan ooit en de aanpak van de misbruik van leegstand lijkt een punt waarop beide partijen elkaar zouden kunnen aanvullen. Wat dat betreft had de dreiging van een kraakverbod uit Den Haag niet op een beter moment kunnen komen.
Eric Duivenvoorden
Namens de vereniging van woon-werkpanden De Vrije Ruimte
